Διαταραχή αυτιστικού φάσματος
Ορισμός
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) είναι μία πολύπλοκη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία περιλαμβάνει διαρκείς προκλήσεις στην κοινωνική αλληλεπίδραση, τον λόγο και τη μη λεκτική επικοινωνία (εκφράσεις προσώπου) και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές(Copeland, 2018).Τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα αυτό έχουν συνήθως ασυνήθιστες αισθητηριακές ευαισθησίες και ενδιαφέροντα (Fein, Barton, Dumont-Mathieu, 2017).H διαταραχή αυτή είναι ισόβια, χωρίς να εμποδίζει πολλά παιδιά του φάσματος αυτού να ζουν ανεξάρτητα και παραγωγικά μια ικανοποιητική ζωή ως ενήλικες(Copeland, 2018).
Αίτια
Περιλαμβάνει πρόωρη υπερβολική ανάπτυξη του εγκεφάλου και δυσλειτουργία, που είναι εμφανής κυρίως στον εμπρόσθιο φλοιό. Όπως έχουν δείξει παθολογικές αναλύσεις, στα παιδιά με αυτισμό ένα πλεόνασμα από νευρώνες στον εμπρόσθιο φλοιό σημάνει μια ενόχληση στην προγεννητική ανάπτυξη και μπορεί να σχετίζεται με ένα αφύσικο τύπο ανάπτυξης κυττάρου. (Stoner, Chow, Boyle, Sunkin, Mouton, Subhojit Roy, Wynshaw-Boris, Colamarino, Lein, Courchesne, 2014).
Ωστόσο οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη κατανοήσει γενικότερα τα αίτια τα οποία προκαλούν αυτισμό. Πιθανότατα πολλοί παράγοντες προκαλούν διαταραχή αυτιστικού φάσματος, περιλαμβανόμενα τα γονίδια με τα οποία ένα παιδί γεννιέται ή τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι πιθανότητες ένα παιδί να έχει αυτισμό αυξάνονται εάν υπάρχει στην οικογένεια μέλος με αυτισμό. Δεν προκαλείται από φάρμακα ή εάν το παιδί δεν έχει σωστή γονική καθοδήγηση. (Copeland, 2018)
Διάγνωση
Συνήθως η πρώτη διάγνωση γίνεται στην παιδική ηλικία και τα πιο βασικά σημάδια της διαταραχής εμφανίζονται όταν τα παιδιά είναι 2-3 ετών. Αν και κάποια παιδιά με αυτισμό αναπτύσσονται φυσιολογικά όταν κάποια στιγμή στη νηπιακή τους ηλικία σταματούν να αποκτούν ή χάνουν προηγούμενες δεξιότητες που είχαν κατακτήσει στο παρελθόν. Η γρήγορη διάγνωση είναι σημαντική για τη μείωση των συμπτωμάτων του αυτισμού και βελτιώνει την ποιότητα των ατόμων αυτών και των οικογενειών τους.(Copeland, 2018)
Αυτό αποδείχθηκε σε έρευνα του 2017 με συμμετέχοντες παιδιά από κατώτερα κοινωνικά στρώματα ή από φυλετικές μειονότητες αποδείχθηκε πως επειδή η διαταραχή του αυτιστικού φάσματος ανακαλύφθηκε σε αυτά δύο χρόνια αργότερα, τα αποτελέσματα της παρέμβασης περιορίστηκαν.(Fein, Barton, Dumont-Mathieu, 2017)
Δεν υπάρχει ιατρική αξιολόγηση για τον αυτισμό. Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην σύγκριση της ομιλίας και συμπεριφοράς του παιδιού με τους συνομηλίκους του. Οι ειδικοί επαγγελματίες αναγνωρίζουν τη διαταραχή μέσα από συζητήσεις και ερωτήσεις που γίνονται με τους γονείς και κηδεμόνες του παιδιού και το ίδιο το παιδί. Σημάδια που δείχνουν ότι ένα παιδί πιθανότατα ανήκει στο φάσμα αυτισμού είναι:
- Δεν ανταποκρίνεται στο όνομα του μέχρι την ηλικία των 12 μηνών
- Δεν σημαδεύει αντικείμενα (δείχνοντας με το χέρι του) ώστε να δείξει ενδιαφέρον μέχρι την ηλικία των 14 μηνών
- Δεν παίζει παιχνίδια μίμησης μέχρι την ηλικία των 18 μηνών
- Αποφεύγει την βλεμματική επαφή και προτιμά την απομόνωση
- Αναστατώνεται με μικρές αλλαγές
- Κάνει στερεοτυπικές κινήσεις: Κούνημα χεριών, κούνημα σώματος μπρος-πίσω και κίνηση σε κύκλους (με αυτό τον τρόπο αναζητά αισθητηριακές πληροφορίες)
- Έχει ασυνήθιστες και συχνά έντονες αντιδράσεις για τον τρόπο με τον οποίο κάτι φαίνεται, μυρίζει, έχει γεύση ή υφή
(Copeland, 2018)
Πληθυσμός
Το 2017 είχε εκτιμηθεί πως 1 στα 68 παιδιά είχε αυτισμό στον κόσμο (Fein, Barton, Dumont-Mathieu, 2017). Όμως το 2018, εκτιμήθηκε πως 1 στα 59 παιδιά ανήκει στο φάσμα αυτισμού. Η διαταραχή αυτή είναι 3 με 4 φορές συχνότερα εμφανής στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια, και μάλιστα στα κορίτσια τα συμπτώματα του αυτισμού γίνονται λιγότερό αντιληπτά, απ’ ότι στα αγόρια, στους γύρω(Copeland, 2018). Ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί εάν η αύξηση είναι όντως αύξηση των περιστατικών ή απλά έχει παίξει ρόλο η αυξημένη ευαισθητοποίηση, η πρόσβαση σε σχετικές υπηρεσίες και η αλλαγή στη διάγνωση (Fein, Barton, Dumont-Mathieu, 2017).
Χαρακτηριστικά- Συμπτώματα
Από τότε που η διαταραχή ταυτοποιήθηκε πρώτη φορά, σαν γνώρισμα της διαταραχής φάσματος αυτισμού (ΔΑΦ- ASD) έχει περιγραφεί η δυσκολία στην επεξεργασία, αφομοίωση και ανταπόκριση στα αισθητηριακά ερεθίσματα. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι μεταξύ του 45 με 96% των παιδιών του φάσματος αυτισμού παρουσιάζουν αυτές τις αισθητηριακές δυσκολίες. Οι οικογένειες των παιδιών που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού αναφέρουν ότι οι συμπεριφορές των παιδιών που σχετίζονται με τη δυσκολία επεξεργασίας και αφομοίωσης των αισθητηριακών πληροφοριών, δημιουργούν ένα περιβάλλον απομόνωσης για εκείνες και τα παιδιά, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η συμμετοχή στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής και να επιδρά στην κοινωνικοποίηση. (Schaaf, Benevides, Mailloux, Faller, Hunt, Hooydonk, Freeman, Leiby, Sendecki, Kelly, 2014).
Τα χαρακτηριστικά του αυτισμού διαφέρουν από άτομο σε άτομο όσον αφορά την σοβαρότητα και τον συνδυασμό συμπτωμάτων της διαταραχής(Copeland, 2018). Ένα παιδί με αυτισμό μπορεί από το να χρειάζεται φροντίδα για μια ζωή μέχρι το να γίνει ένας επιτυχώς λειτουργικός ενήλικος(Fein, Barton, Dumont-Mathieu, 2017).Επομένως, γίνεται κατανοητό πως τα συμπτώματα των ατόμων με ΔΑΦ κυμαίνονται από ήπια σε σοβαρά και συχνά αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχει μια γκάμα από δεξιότητες και χαρακτηριστικά που μπορεί να έχουν αυτά τα παιδιά. Τα χαρακτηριστικά αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα προβλήματα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας:
Σ’ αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται οι δυσκολίες που έχουν σε μία συζήτηση, η ανταλλαγή ενδιαφερόντων και συναισθημάτων, καθώς και η κατανόηση και ανταπόκριση σε κοινωνικά συνθήματα, όπως η βλεμματική επαφή και οι εκφράσεις προσώπου. Επομένως, δεν μπορούν εύκολα να αναπτύξουν, να διατηρήσουν και να κατανοήσουν τις σχέσεις και τους γύρω τους.
- Τα περιορισμένα και επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων:
Τα παιδιά με αυτισμό παίζουν με τα παιχνίδια τους με έναν ασυνήθιστο τρόπο, μιλούν διαφορετικά χρησιμοποιώντας ασυνήθιστα μοτίβα ή υιοθετώντας εκφράσεις από αγαπημένες τους σειρές. Έχουν την ανάγκη να ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα, χωρίς να υπάρχουν αλλαγές και παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον για δραστηριότητες που δεν είναι κοινές για τους συνομηλίκους τους. Έτσι βιώνουν πολλές αισθητηριακές πλευρές του κόσμου αυτού με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο.
(Copeland, 2018)
Πολλά άτομα με αυτισμό έχουν φυσιολογικά επίπεδα ευφυίας, ενώ άλλα ήπια έως και σοβαρή νοητική καθυστέρηση. Επιπλέον τα άτομα του αυτιστικού φάσματος έχουν πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν διάφορες άλλες παθήσεις. Σχετικές παθήσεις είναι:
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/ υπερκινητικότητας
- Κοινωνική διαταραχή επικοινωνίας
- Ειδική γλωσσική διαταραχή
- Νοητική υστέρηση
- Προβλήματα ύπνου
- Ψυχικές ασθένειες
(Copeland, 2018)
Άρθρο από την εργοθεραπεύρια του κέντρου μας, πιστοποιημένη S.I EIΡΗΝΗ ΒΛΑΣΣΗ