Η Δυσπραξία είναι μια μορφή διαταραχής του αναπτυξιακού συντονισμού .Είναι μια διαταραχή που επηρεάζει το λεπτό και / ή αδρό κινητικό συντονισμό σε παιδιά και ενήλικες. Μπορεί επίσης να επηρεάσει την ομιλία.
Τα άτομα διαφέρουν ως προς τον τρόπο που παρουσιάζουν τις δυσκολίες τους οι οποίες μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου ανάλογα με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις και τις εμπειρίες ζωής.
Οι δυσκολίες συντονισμού ενός ατόμου ενδέχεται να επηρεάσουν τη συμμετοχή και τη λειτουργία των καθημερινών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση την εργασία και την απασχόληση.
Τα παιδιά ενδέχεται να παρουσιάσουν δυσκολίες στην αυτοεξυπηρέτηση τη γραφή την πληκτρολόγηση την ποδηλασία και το παιχνίδι καθώς και άλλες εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες
Στην ενήλικη ζωή πολλές από αυτές τις δυσκολίες θα συνεχιστούν καθώς και η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων στο σπίτι στην εκπαίδευση και στην εργασία όπως η οδήγηση αυτοκινήτου Μπορεί να υπάρχει μια σειρά συνυπάρχουσων δυσκολιών που μπορεί επίσης να έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή. Αυτές περιλαμβάνουν κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίες καθώς και προβλήματα διαχείρισης χρόνου σχεδιασμού και προσωπικής οργάνωσης τα οποία μπορεί επίσης να επηρεάσουν την εμπειρία εκπαίδευσης ή απασχόλησης των ενηλίκων.
Πολλοί άνθρωποι με Δυσπραξία αντιμετωπίζουν επίσης δυσκολίες με τη μνήμη την αντίληψη και την επεξεργασία. Η Δυσπραξία αναφέρεται σε εκείνους τους ανθρώπους που έχουν πρόσθετα προβλήματα σχεδιασμού οργάνωσης και εκτέλεσης κινήσεων με τη σωστή σειρά σε καθημερινές καταστάσεις. Η Δυσπραξία μπορεί επίσης να επηρεάσει την άρθρωση και την ομιλία την αντίληψη και τη σκέψη. ( apraxiafoundation.org.uk. )
Παρατήρηση συμπεριφοράς κατά την κρίσιμη αναπτυξιακή περίοδο 3 έως 5 ετών
Περίληψη των συμπεριφορών 3 – 5
Πολύ υψηλά επίπεδα κινητικής δραστηριότητας: το παιδί χτυπά τα πόδια όταν κάθεται δεν μπορούν να παραμείνουν σε ένα μέρος περισσότερο από 5 λεπτά
- Φωνάζει δυνατά με νευρικά ξεσπάσματα
- Συνεχώς προσκρούει σε αντικείμενα και πέφτει
- Δυσκολία στο ποδόσφαιρο τρίκυκλο
- Καμία αίσθηση κινδύνου άλμα από ακατάλληλα ύψη
- Ανωριμότητα κατά το φαγητό . Συχνς χύνει τα υγρά από το ποτήρι προτιμά να χρησιμοποιεί τα δάχτυλα για να φάει .
- Αποφεύγει τα κατασκευαστικά παιχνίδια:
Παζλδομικά στοιχεία (Lego)
- Αδυναμία στις δεξιότητες κινητικότητας:
α)Λαβή μολύβι
β) Χρήση ψαλιδιών
γ) Ανώριμα σχέδια.
- Απομονώνεται στις ομάδες συνομιλήκων προτιμά να βρίσκεται με μεγαλύτερους.
- Παρουσιάζονται δυσκολίες στο λόγο που χρειάζονται λογοθεραπευτική παρέμβαση.
- Παρουσιάζει αισθητηριακές δυσκολίες όπως να ανεχθεί υψηλά επίπεδα θορύβου ή δεν θέλει να αγγίξει ή να φοράει νέα ρούχα.
- Έχει περιορισμένη απόκριση στις λεκτικές οδηγίες : βραδύτερος χρόνος απόκρισης προβλήματα με την κατανόηση.
- Περιορισμένη συγκέντρωση:τα καθήκοντα συχνά δεν έχουν ολοκληρωθεί.
Ποια τα χαρακτηριστικά της σε κάθε ηλικία;
Η διαταραχή αυτή παρουσιάζει πολλά ασταθή φωνολογικά λάθη με αποτέλεσμα την ακατάληπτη ομιλία.
Αναπτυξιακή Δυσπραξία
Αναπτυξιακή Δυσπραξία ορίζεται μια διαταραχή ή ανωριμότητα της οργάνωσης της κίνησης όπου συχνά συνυπάρχουν προβλήματα στην αντίληψη στην σκέψη και στην ομιλία (Βρετανική Εταιρεία Αναπτυξιακής Δυσπραξίας).
Τα συμπτώματα είναι εμφανή απ’ την πολύ πρώιμη ηλικία. Συνήθως τα παιδιά αυτά είναι ευερέθιστα από τη γέννα δεν μπουσουλάνε αποφεύγουν δραστηριότητες που απαιτούν επιδεξιότητα και βασίζονται στην καλή αντίληψη. Στο νηπιαγωγείο εντοπίζεται σαν το “διαφορετικό” από τα υπόλοιπα. Είναι το παιδί που “βαριέται” ή το “πολύ ατίθασο” παιδί. Δεν συμμετέχει και αποσύρεται απ’ τα παιχνίδια κίνησης γιατί έχει πολύ άστατη συμπεριφορά. Τα συχνά προβλήματα στο λόγο και την συγκέντρωση καθιστούν δύσκολη την επικοινωνία και την οργάνωση στον ίδιο βαθμό που τα καταφέρνουν οι συνομήλικοι τους. Καθώς μεγαλώνει και εξελίσσεται στην εκπαίδευση οι απαιτήσεις της γραφής μεγαλώνουν. Η γραφή είναι η βάση μεγάλου αριθμού εμποδίων και ματαίωσης για το δυσπραξικό παιδί. Τα γράμματα του δεν είναι καθαρά γραμμένα και βγαίνουν έξω από τις γραμμές γιατί το δυσπραξικό παιδί έχει προβλήματα με την αντίληψη και την οπτική ακολουθία. Αδυναμίες στην ικανότητα σχεδιασμού οργάνωσης και συντονισμού κινήσεων εμπίπτουν στο πλαίσιο της δυσπραξίας η συμπτωματολογία της οποίας αφορά δυσκολίες στις αδρές και λεπτές κινήσεις ορισμένες φορές και στον λόγο.
Πράξις (πράξις) είναι η ικανότητα με την οποία σκιαγραφούμε τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε τα χέρια και το σώμα μας σε θέματα δεξιοτήτων που απαιτούν το παιχνίδι η χρήση μολυβιού ή του πιρουνιού οι κατασκευές και άλλες κινητικές
δραστηριότητες.
Πιο συγκεκριμένα η ικανότητα αυτή περιλαμβάνει:
- Ιδεασμό (φορμάρισμα της ιδέας) και αντίληψη του στόχου (“τι πρέπει να κάνω”)
- Κινητικό σχεδιασμό: οργάνωση και αλληλολουχία τον κινήσεων που εμπλέκονται στη
συγκεκριμένη δραστηριότητα - Εκτέλεση της σχεδιασμένης κίνησης σε αρμονική συνέχεια.
Το δυσπραξικό παιδί έχει δυσκολία σε δεξιότητες που απαιτούν ταχύτητα ακρίβεια συγχρονισμό σχεδιασμό. Τέτοιου τύπου δυσκολίες γίνονται εμφανείς στην αυτοεξυπηρέτηση το παιχνίδι και τις κοινωνικές συναλλαγές ήδη από τα πρώτα χρόνια της
ζωής του παιδιού.
Τα παιδιά που παραπέμπονται για Εργοθεραπεία με την διάγνωση τις δυσπραξίας έχουν συνήθως δυσκολίες σε λεπτής κινητικότητας του οπτικοκινητικού συντονισμού της μάθησης και αντίληψης της ατομικής φροντίδας και της αδρής κινητικότητας.
Οι γονείς συνήθως αναφέρουν ότι το παιδί:
- Δυσκολεύεται στο ντύσιμο (κουμπιά δέσιμο κορδονιών)
- Δυσκολεύεται στο φαγητό (χειρισμός μαχαιριού – πιρουνιού).
- Πέφτει ξαφνικά ή προσκρούει σε αντικείμενα.
- Δεν έχει ζωντάνια ξαπλώνει στο πάτωμα.
- Είναι αργό στο ποδήλατο.
Εάν το παιδί πηγαίνει σχολείο οι δάσκαλοι συμπληρώνουν:
- Δεν κάθεται καλά στο θρανίο.
- Δεν πιάνει καλά το μολύβι.
- Δεν κατανοεί εύκολα δυσκολεύεται στην αντίληψη εννοιών.
- Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Δεν εμπλέκεται σε ομάδες με παιδιά της ίδιας ηλικίας.
Κατά τη διαγνωστική εκτίμηση ο εργοθεραπευτής οφείλει να εκτιμήσει τις εξής περιοχές:
- Αδρή κινητικότητα: αδρές κινήσεις πήδημα τρέξιμο
- Λεπτή κινητικότητα: χρήση και τον δυο χεριών ωριμότητα λαβής οπτική διάκριση
ικανότητα εκτέλεσης μεμονωμένων κινήσεων με δύναμη κλπ - Έλεγχος μολυβιού: ωριμότητα λαβής σωστή στάση σώματος φορά γραμμάτων
επιδεξιότητα κλπ - Σχέδιο αντιγραφής ζωγράφισμα γράψιμο
- Θέση σωστή τοποθέτηση χεριών – ποδιών – κορμού στο κάθισμα
- Οπτικά: αντιληπτική ανάπτυξη (διαβάθμιση ταξινόμηση οπτικός εστιασμός διάκριση
μνήμη κλπ) - Ανεξαρτησία σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής: φαγητό ντύσιμο.
- Οργάνωση δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου
Η ηλικία έναρξης της θεραπείας αποτελεί σημαντικό παράγοντα μαζί με τον βαθμό τον δυσκολιών για την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης
Λεκτική Δυσπραξία
Η λεκτική δυσπραξία είναι επίσης μια νευρολογική διαταραχή και επηρεάζει την παραγωγή ομιλίας. Δεν υπάρχει πραγματική βλάβη στα νεύρα ή τους μυς που χρησιμοποιούνται στην ομιλία αλλά το παιδί δεν μπορεί να συντονίσει οικειοθελώς τους μύες τους για να παράγει τους σωστούς ήχους ή λέξεις ομιλίας. Ένας λογοπεδικός μπορεί να διαγνώσει και να βοηθήσει στη θεραπεία της λεκτικής δυσπραξίας.
Τα Συμπτώματα της Λεκτικής Δυσπραξίας εξαρτώνται από τη σοβαρότητα του προβλήματος. Για παράδειγμα ένα παιδί με Λεκτική Δυσπραξια δεν είναι σε θέση να μιλήσει .Κολλάει σε έναν ήχο ή λέξεις τις οποιες επαναλαμβάνει όταν προσπαθεί να πει κάτι διαφορετικό. Έχει δυσκολία στην παραγωγή ήχων ή επαναλαμβανόμενων ακολουθιών ήχων ή λέξεων. Έχει ένα πολύ περιορισμένο αυτοματοποιημένο λεξιλόγιο. Κάνει διάφορες κινήσεις με τη γλώσσα και τα χείλη προσπαθώντας να παράξει λέξεις .
Θεραπεία
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να βοηθηθεί ένα παιδί με Λεκτική Δυσπραξία ανάλογα με τη σοβαρότητα της διαταραχής. Η θεραπεία περιλαμβάνει συγκεκριμένες ασκήσεις που σχεδιάζονται από το λογοπεδικό . Για παράδειγμα η θεραπεία μπορεί να επικεντρωθεί στην παραγωγή διαφορετικών συμφώνων ή φωνηέντων ή λέξεων και φράσεων διαφόρων μηκών και πολυπλοκότητας. Για τα παιδιά με πιο σοβαρή δυσπραξία ο Λογοπεδικός μπορεί να εξετάσει εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας.
Αισθητηριακή Ολοκλήρωση και Δυσπραξία:
Στη μέθοδο της Αισθητηριακής ολοκλήρωσης κρίνεται σκόπιμο να ενισχυθούν μέσω οργανωμένων δραστηριοτήτων τα τρία παραπάνω στοιχεια (Ιδεασμός-Κινητικός προγραμματισμός-Εκτέλεση). Οι δραστηριότητες θα μπορούσαν να είναι:
• Δραστηριότητες που θα μπορούσαν να οργανωθούν από τα ίδια τα παιδιά
• Δραστηριότητες που απαιτούν απλό κινητικό προγραμματισμό π.χ να κουνάει την κούνια μόνο του να περπατάει σε επικλινές έδαφος να μπαίνει και να βγαίνει από εξοπλισμό να ρολάρει να σκαρφαλώνει να κλωτσάει ή να χτυπάει ένα μπαλόνι κλπ.
• Παιχνίδι σε παιδική χαρά
• Δραστηριότητες που απαιτούν συμμετοχή όλου του σώματος π.χ να κινείται μέσα από εμπόδια να πέφτει μέσα σε πισίνα με μπάλες να πηδάει πάνω από εμπόδια κολύμπι κλπ.
Πότε πρέπει ένας γονιός να επισκεφθεί έναν λογοθεραπευτή;
Σε περίπτωση διαπίστωσης καθυστέρησης ομιλίας πρέπει να γίνει λογοθεραπευτική διάγνωση.