Τι είναι τελικά η ΔΕΠΥ και πώς επηρεάζει την ζωή των παιδιών που έχουν διαγνωσθεί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητα.
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)διεθνώς Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) είναι μια
από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η
οποία συνεχίζεται, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, και στην ενήλικη ζωή.
Εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού με σχέση συνήθως 3:1
υπέρ των αγοριών. Αρκετοί επιστήμονες, ωστόσο, πιστεύουν ότι η
συχνότητα εμφάνισης είναι περίπου η ίδια και στα δυο φύλα, με τη
διαφορά ότι τα κορίτσια συχνά δεν είναι υπερκινητικά και διαχειρίζονται
καλύτερα τη διαταραχή τους, γι αυτό και η διάγνωση μπορεί να διαλάθει
ή να γίνει αργότερα. Παρόλο που πρόκειται για μια τόσο συχνή
κατάσταση, η ΔΕΠΥ συνεχίζει να είναι ελάχιστα κατανοητή στην
κοινότητα και να μην είναι αποδεκτή από όλες τις επιστημονικές και
κοινωνικές ομάδες. Βέβαια, την τελευταία 5ετία έχουν ενταθεί οι
προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας,
αναφορικά με τη διαταραχή, από διάφορες επιστημονικές ομάδες και
φορείς.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζονται στους ειδικούς συνήθως, μεταξύ 3 και
7 χρόνων. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει, στις περισσότερες
περιπτώσεις, με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων
απαιτήσεων για συγκέντρωση της προσοχής, οργάνωση και συμμόρφωση
στους κανόνες.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Τα χαρακτηριστικά (πυρηνικά) συμπτώματα της ΔΕΠΥ, δηλαδή
η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα,
θεωρούνται τόσο κοινά στην παιδική ηλικία, που συχνά η διάγνωση
παραβλέπεται, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα που η ίδια η
ΔΕΠΥ προκαλεί στη συμπεριφορά, στην κοινωνική προσαρμογή ή στη
σχολική απόδοση, αποδίδονται σε άλλες καταστάσεις που μπορεί να
συνυπάρχουν. Έτσι η ΔΕΠΥ παραμένει συχνά αδιάγνωστη ή εσφαλμένα
διαγνωσμένη ενώ, ακόμη και όταν γίνεται η σωστή διάγνωση, δεν
εφαρμόζεται πάντοτε ένα ολοκληρωμένο μοντέλο συνδυασμού
θεραπευτικών προσεγγίσεων που απαιτεί η αντιμετώπιση της.
ΑΙΤΙΕΣ
Η ΔΕΠΥ είναι ως ένα βαθμό κληρονομική.Το 76% των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν συνήθως ένα συγγενή με αυτήν τη διαταραχή.
Ο εγκέφαλος των παιδιών με ΔΕΠΥ παρουσιάζει διαφορές από
εκείνον των συνομηλίκων τους στη δομή, το μεταβολισμό και τη
λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών.Επιπλέον, η πρόωρη γέννηση, το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ και το υπερβολικό στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο εγκεφαλικός τραυματισμός ή η έκθεση σε τοξικές ουσίες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της ΔΕΠΥ.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ αποτελεί δύσκολο εγχείρημα για τον κλινικό,
παρόλο που υπάρχουν σχετικά σαφείς οδηγίες και διεθνώς
αναγνωρισμένα διαγνωστικά κριτήρια.
Η κλινική εικόνα της ΔΕΠΥ ποικίλλει ανάλογα με το αναπτυξιακό
στάδιο του ατόμου. Η προσχολική ηλικία (3–5 ετών) χαρακτηρίζεται από
υπερβολική σωματική δραστηριότητα, δυσκολία στη συνεργασία με τα
συνομήλικα παιδιά και μη συμμόρφωση στις υποδείξεις των ενηλίκων.
Στη σχολική ηλικία (6–12 ετών), εκτός από τα πυρηνικά συμπτώματα της
διαταραχής, δηλαδή απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα,
συχνά εμφανίζονται εναντιωματική συμπεριφορά, συγκρούσεις με
συνομηλίκους και προβλήματα στο σχολείο. Στην εφηβεία μειώνεται η
υπερδραστηριότητα, συνεχίζουν οι συγκρούσεις στο σπίτι και στο
σχολείο και εμφανίζονται συχνά συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Στους
ενήλικες συνήθως μειώνεται σημαντικά η έντονη σωματική
κινητικότητα, αλλά παραμένουν η απροσεξία και η παρορμητικότητα και
γενικά οι επιπτώσεις και η δυσλειτουργία που προκαλεί η διαταραχή.
Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, για να γίνει διάγνωση
της ΔΕΠΥ σε παιδιά ή εφήβους θα πρέπει 6 τουλάχιστον από τα
πυρηνικά συμπτώματα της διαταραχής, που περιγράφονται στα
ταξινομικά συστήματα, να έχουν εμφανιστεί πριν το 7ο έτος και να έχουν
διάρκεια τουλάχιστον 6 μηνών, να μην αντιστοιχούν στο αναπτυξιακό
επίπεδο του παιδιού και να προκαλούν σημαντική έκπτωση στη
λειτουργικότητα του σε δύο ή περισσότερα πλαίσια, όπως το σχολείο και
το σπίτι.
Το Μάϊο του 2013, στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής
Ένωσης, κυκλοφόρησε, μετά από μακρόχρονη δημόσια διαβούλευση, η
πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των
Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Στόχος αυτού του εγχειρήματος ήταν η
καθιέρωση μιας παγκόσμια αποδεκτής δέσμης κριτηρίων διάγνωσης των
Ψυχικών Διαταραχών.
Τα διαγνωστικά κριτήρια για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και
Υπερκινητικότητας είναι παρόμοια με εκείνα του προηγούμενου
εγχειριδίου (DSM-IV).
Παραμένουν 18, κατανεμημένα στους δυο τομείς: τον τομέα της
απροσεξίας και αυτόν της Υπερκινητικότητας/Παρορμητικότητας.
Ωστόσο υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις στη διάγνωση της ΔΕΠΥ
και αφορούν κυρίως στον αριθμό κριτηρίων και στην ηλικία εμφάνισης
τηςδιαταραχής.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΠΥ
DSM-5
Συγκεκριμένα:
για τους μεγαλύτερους εφήβους, ηλικίας πάνω από17 ετών, και
τους ενήλικες απαιτείται η παρουσία τεσσάρων συμπτωμάτων, είτε
απροσεξίας είτε υπερκινητικότητας/ παρορμητικότητας, από τα έξι
που είναι σήμερα.Η ηλικία εμφάνισης συμπτωμάτων απροσεξίας ή
υπερκινητικότητας- παρορμητικότητας αλλάζει από τα 7 έτη στα
12 έτη.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η ΔΕΠΥ είναι μια χρόνια διαταραχή που δεν έχει ριζική θεραπεία, αλλά
η πρώιμη διάγνωση και ολοκληρωμένη παρέμβαση στην παιδική ηλικία
βελτιώνει κάποια συμπτώματα και προσφέρει στο άτομο καλύτερη
ποιότητα ζωής.
ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ
ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΤΗΛ.6971818005