Σχολική Ετοιμότητα.
Πότε είναι έτοιμο ένα παιδί να ενταχθεί στην Α΄Δημοτικού.
Η έναρξη της σχολικής φοίτησης αποτελεί βασικό αναπτυξιακό ορόσημο που σηματοδοτεί όχι μόνο την ακαδημαϊκή πορεία των παιδιών μας, αλλά και τη γενικότερη επιτυχίας τους στη ζωή. Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να ελέγχουμε με αντικειμενικό και ασφαλή τρόπο την σχολική ετοιμότητα και επάρκεια των παιδιών μας πριν αρχίσουν το σχολείο ώστε να αναγνωρίζουμε έγκαιρα εκείνα τα παιδιά που δεν είναι ακόμα έτοιμα να αρχίσουν το σχολείο και να προλαβαίνουμε την εκδήλωση πιθανών μαθησιακών δυσκολιών.
Τι σημαίνει σχολική ετοιμότητα;
Είναι ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης (σωματικής/κινητικής, ψυχοκοινωνικής / συναισθηματικής, γλωσσικής / γνωστικής) ενός παιδιού, που του επιτρέπει να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του δημοτικού σχολείου.
Ηλικιακά, τα περισσότερα παιδιά έχουν φτάσει σ’ αυτό το επίπεδο και πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης μεταξύ 5ετών και 7μηνών και 6 ετών και 6 μηνών.
Κάποια παιδιά παρότι βρίσκονται στην ηλικία αυτή και τυπικά δικαιούνται να φοιτήσουν στην Α Δημοτικού, δεν είναι ακόμη ‘ώριμα’ ώστε να αντεπεξέλθουν με επάρκεια στο νέο απαιτητικό τους ρόλο.Παρακάτω αναφέρονται τα βασικά κριτήρια σχολικής ετοιμότητας που συνδέονται άμεσα με την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στην Α δημοτικού:
Γλωσσικές δεξιότητες
Αντίληψη Λόγου
-Ακολουθεί σύνθετες οδηγίες
-Παρακολουθεί και κατανοεί ιστορίες (κατάλληλες για την ηλικία του)
-Παρακολουθεί και κατανοεί μια απλή συνομιλία
-Κατανοεί ανέκδοτα και γρίφους
-Κατανοεί απλά λογοπαίγνια
Έκφραση Λόγου
-Χρησιμοποιεί προτάσεις που περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερες ιδέες
-Χρησιμοποιεί περιγραφική γλώσσα
-Γνωρίζει απέξω και απαγγέλλει κάποια κοινά ποιηματάκια και τραγούδια
-Προσποιείται, δημιουργεί και συνθέτει τραγούδια ή ιστορίες
-Λέει ή επαναφηγείται ιστορίες ή / και καθημερινές εμπειρίες
-Κάνει ερωτήσεις και εκφράζει την περιέργεια του
-Εκφράζει ιδέες έτσι ώστε οι άλλοι μπορούν να τις καταλάβουν
-Απαντάει σε «ναι / όχι» ερωτήσεις
-Απαντάει σε ανοιχτές ερωτήσεις (π.χ., «Τι έχετε για μεσημεριανό σήμερα;»)
-Απαντάει σε ερωτήσεις που εισάγονται με τι, πως, που, πότε, γιατί.
-Συμμετέχει σε συζητήσεις
-Κάνει το ίδιο το παιδί έναρξη συζήτησης
-Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες και χρόνους σωστά
-Χρησιμοποιεί τη γλώσσα για να μιλήσουμε για τα αντίθετα και να συγκρίνει τα πράγματα
-Μιλά για πράγματα που πρόκειται να συμβούν, καθώς και πράγματα που έχουν ήδη συμβεί
-Η ομιλία του είναι πλήρως κατανοητή από μη εξοικειωμένους ακροατές/συνομιλητές
-Χρησιμοποιεί σωστά την μελωδικότητα της φωνής του (προσωδία) ψιθυρίζει και αλλάζει τόνο φωνής αν χρειαστεί
Κοινωνικές δεξιότητες
-Μπορεί να συστηθεί σε κάποιον
-Χαιρετάει σε είσοδο και έξοδο από κάποιο χώρο
-Έχει βλεμματική επαφή
-Κάνει έναρξη διαλόγου
-Διατηρεί διάλογο
-Χρησιμοποιεί εκφράσεις προσώπου (σε κάποιο βαθμό)
-Προσαρμόζεται σε μη οικείες συνθήκες
-Έχει περιέργεια για τον κόσμο
-Ακολουθεί κανόνες
ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΑ:
ΘΕΣΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ:
Ικανότητα συνεργασίας σε θέση εγκεφαλικής ισχύος (brain power) , όπου το παιδί οργανώνεται σε γνωστικά απαιτητική δραστηριότητα, χωρίς άμεση επιτήρηση από ενήλικα (ενήλικας σε απόσταση όπως πχ. η θέση δασκάλου μαθητή στην τάξη)
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ- ΟΡΓΑΝΩΣΗ:
Ικανοποιητική ικανότητα συγκέντρωσης προσοχής τόσο σε δραστηριότητες τραπεζιού, όσο και στο χώρο. Είναι σημαντική η καλή οργάνωση σε πολυαισθητηριακό περιβάλλον (ήχων,οπτικών ερεθισμάτων, απτικών ερεθισμάτων κτλ.) και η σχετική σταθερότητα ποιότητας παραγόμενου έργου στο περιβάλλον αυτό. Ικανοποιητική διάρκεια οργάνωσης στην καθιστή θέση. Ανταπόκριση σε ομαδική εντολή.
ΑΔΡΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται σε δραστηριότητες αδρής κινητικότητας (ισορροπία, αδρός και αμφίπλευρος συντονισμός, ασκήσεις με πηδήματα και μπάλα, πλευρίωση, πέρασμα μέσης γραμμής σώματος).
ΛΕΠΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Να έχει κατακτήσει ώριμη λεπτή κίνηση και γραφοκινητικότητα (χρήση ψαλιδιού, σύλληψη μολυβιού, αντιγραφική ικανότητα φορμών και κεφαλαίων γραμμάτων, οπτικοκινητικός συντονισμός, οπτική επεξεργασία).
ΑΥΤΟΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ:
Πλήρης ανεξαρτησία σε πλύσιμο ,ντύσιμο, φαγητό, τουαλέτα.
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ:
Δεξιότητες προσανατολισμού και κατευθυντικότητας στο χρόνο και στο χώρο (οι έννοιες περιγράφονται στη συνέχεια).
ΜΝΗΜΗ:
Καλή ακουστική και οπτική μνήμη (έως 6 ψηφία – εικόνες ανάκληση).
ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΝΩΣΤΙΚΗ/ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΣΚΟΠΙΑ:
ΛΟΓΙΚΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ:
-Αναγνωρίζει μεγέθη (πχ.μικρό –μεγάλο,μεσαίο, ψηλό –κοντό ) και μπορεί να κάνει συγκρίσεις μεγεθών.
– Αναγνωρίζει ποσότητες (πχ. πολλά-ένα-λίγα, περισσότερα-λιγότερα,άδειο-γεμάτο).
-Μπορεί να κάνει σειροθετήσεις κατά μέγεθος και ποσότητα.
-Μπορεί να ομαδοποιεί αντικείμενα.
-Μπορεί να καταμετρήσει τουλάχιστον δέκα αντικείμενα με στρατηγική.
-Μπορεί να αναγνωρίσει τους αριθμούς ως το δέκα.
-Μπορεί να αντιστοιχίσει αριθμό με αντίστοιχο αριθμό αντικειμένων.
-Μπορεί να αναγνωρίσει ιδιότητες αντικειμένων (πχ. μαλακό-σκληρό, βρεγμένο -στεγνό, γυάλινο, πλαστικό, ξύλινο, κρύο-ζεστό)
-Αναγνωρίζει και εντοπίζει ομοιότητες και διαφορές (πχ.σε αντικείμενα, εικόνες).
-Αναγνωρίζει τα χρώματα.
-Αναγνωρίζει τα σχήματα.
-Αναγνωρίζει και τοποθετεί αντικείμενα με τη σειρά πρώτο-δεύτερο-τρίτο.
-Αντιλαμβάνεται την έννοια μισό -ολόκληρο.
ΓΡΑΦΟ-ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ:
-Αναγνωρίζει μεμονομένα τα κεφαλαία φωνήματα του αλφάβητου.
-Μπορεί να γράφει τα περισσότερα γράμματα του αλφάβητου.
-Αναγνωρίζει πρώτο φώνημα λέξης.
-Μπορεί να γράφει το όνομα του.
-Αντιγράφει λέξεις.
-Εντοπίζει μεμονωμένα φωνήματα μέσα σε λέξη.
ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΩΡΟΥ
Αναγνωρίζει την θέση αντικειμένων και του σώματός του καθώς και τοποθετεί αντικείμενα στο χώρο του σύμφωνα με τις έννοιες:
Πάνω-κάτω, μέσα-έξω, μπροστά-πίσω, κοντά-μακριά, ανάμεσα, δεξιά-αριστερά, πρώτο-τελευταίο.
ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΡΟΝΟΥ
-Αντιλαμβάνεται τις έννοιες: πρωί-μεσημέρι-βράδυ, πρίν-τώρα-μετά, χθές-σήμερα-αύριο.
-Λέει τις ημέρες της εβδομάδας με την σειρά.
-Γνωρίζει τις εποχές του χρόνου και τις συνδέει με τα αντίστοιχα καιρικά φαινόμενα (πχ. Τον χειμώνα κάνει κρύο).
Συνοψίζοντας κατά την ένταξη στο δημοτικό σχολείο το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει σε συναισθηματικό επίπεδο τα εξής:
-την ικανότητα αναγνώρισης των συναισθημάτων του.
-την ικανότητα να δείχνει/εξωτερικεύει τα συναισθήματά του.
-την ικανότητα ρύθμισης/ διαχείρισης των συναισθημάτων του.
-την ικανότητα ενσυναίσθησης (αρχίζει να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων).
-βασικές ικανότητες διαχείρισης σχέσεων (π.χ. διαχείριση συγκρούσεων, επικοινωνία, ομαδικότητα– ‐συνεργατικότητα).
-να έχει αρχίσει να αναπτύσσεται η ικανότητα στρατηγικών για την επίλυση προβλημάτων της καθημερινής ζωής.
-να μπορεί να διαχωρίζει το φανταστικό από το πραγματικό.
-να αντέχει στην πίεση και να είναι σε θέση να ζητήσει βοήθεια αν χρειαστεί.
-να μπορεί να διαχειριστεί την ματαίωση.
Η Συμβουλή του Ειδικού:
Η σχολική επιτυχία του παιδιού δεν αφορά μόνο την μαθησιακή του προετοιμασία (σχολική ετοιμότητα του παιδιού) αλλά και την σχολική ετοιμότητα της οικογένειας η οποία πρέπει να το υποστηρίξει. Δηλαδή, να βρίσκεται δίπλα του, να δίνει κίνητρα για μάθηση καθώς και να το βοηθάει. Τέλος, πρέπει και το σχολείο να είναι έτοιμο, παρέχοντας στο παιδί αλλά και στην οικογένεια υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να μπορέσει να δώσει φροντίδα σε όλους, σε εκείνα που μπορούν να αποδώσουν αλλά και σε εκείνα που μπορεί να παρουσιάσουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ